بخش دوم
بخش سوم : لک های فرو رفته
توضیحات بالا را حتما گوش کرده و در انتها پاسخ کامنت های انتهای صفحه توسط دکتر محمدی را مطالعه بفرمایید .
جای جوش: از بین بردن واقعی انواع آن
جوش‌ها خودشان به‌قدر کافی آزاردهنده هستند، اما گاهی مشکل اصلی تازه بعد از بهبودشان شروع میشود: جای جوش. لک‌ها، فرورفتگی‌ها و برجستگی‌هایی که روی پوست می‌مانند نه‌تنها ظاهر پوست را ناصاف میکنند، بلکه تأثیر مستقیم بر اعتمادبه‌نفس فرد دارند. در این مقاله به‌صورت دقیق، علمی و کاربردی بررسی می‌کنیم که جای جوش چگونه ایجاد میشود، چه انواعی دارد، و مهم‌تر از همه، چطور میتوان به‌طور واقعی آن را از بین برد — نه فقط با تبلیغات و وعده‌های بی‌اساس، بلکه با روش‌هایی که واقعاً اثبات‌شده و مؤثر هستند.
۱. جای جوش چگونه ایجاد میشود؟
برای فهم درمان، باید منبع مشکل را درک کنیم. وقتی پوست دچار جوش یا آکنه میشود، التهاب در عمق پوست شکل می‌گیرد. اگر این التهاب شدید باشد یا فرد جوش را دستکاری کند، دیواره فولیکول چربی (غده سباسه) پاره میشود و بافت اطراف آسیب می‌بیند.
در روند ترمیم، بدن سعی می‌کند با ساخت کلاژن زخم را ترمیم کند. اما:
- اگر کلاژن کمتر از حد لازم تولید شود، پوست فرو می‌رود → اسکار آتروفیک (فرورفته)
- اگر کلاژن بیش از حد تولید شود، زخم برجسته میشود → اسکار هیپرتروفیک یا کلوئید
- اگر التهاب زیاد نباشد ولی رنگدانه‌ها تحریک شوند → لک یا تغییر رنگ پس از التهاب
بنابراین بسته به واکنش بدن و نوع آسیب، انواع مختلفی از جای جوش شکل می‌گیرد.
۲. انواع جای جوش و ویژگی‌های هرکدام
برای درمان مؤثر، باید دقیق بدانید با چه نوع جای جوشی روبه‌رو هستید. اشتباه در تشخیص باعث میشود درمان بی‌اثر یا حتی مضر شود.
الف) جای جوش فرو رفته (Atrophic Scars)
این نوع اسکار رایج‌ترین نوع در پوست‌های مستعد آکنه است. پوست در محل زخم به شکل گودافتاده میشود چون کلاژن کافی ساخته نشده است.
سه نوع اصلی دارد:
- Ice Pick Scars: فرورفتگی‌های باریک و عمیق (مثل سوراخ سوزن). درمان آن سخت‌تر است.
- Boxcar Scars: گودال‌های گرد یا مربعی با لبه‌های تیز. معمولاً در گونه‌ها دیده میشوند.
- Rolling Scars: فرورفتگی‌های نرم با لبه‌های شیب‌دار، که باعث ناهمواری سطح پوست میشوند.
ب) جای جوش برجسته (Hypertrophic/Keloid Scars)
وقتی بدن در روند ترمیم بیش از اندازه کلاژن می‌سازد، زخم برجسته و سفت میشود.
- کلوئیدها از محدوده زخم اولیه فراتر میروند و رشد میکنند.
- این نوع در پوست‌های تیره بیشتر دیده میشود و درمان آن زمان‌بر است.
ج) لک‌های پس از جوش (Post-Inflammatory Hyperpigmentation)
این‌ها اسکار واقعی نیستند بلکه تغییر رنگ پوست پس از التهاب هستند.
- معمولاً به رنگ قهوه‌ای یا قرمزند.
- درواقع پوست سالم است، اما ملانین بیش از حد در آن ناحیه جمع شده.
- درمان آن با محصولات روشن‌کننده و لایه‌بردار معمولاً آسان‌تر است.
دهیدراتگی مشکل اصلی و بدون تعارف (بسیار مهم حتما بخوانید )
( حتما و حتما و لطفا وویس یا ویدیو ابتدای صفحه را مشاهده کنید و در انتهای پاسخ سوالات کاربران توسط دکتر محمدی را نیز مطالعه کنید چرا که بسیاری جزئیات و موارد مهمی که در متن این صفحه نوشته نشده در وویس گفته شده )
در مشاوره های مختلف متوجه میشویم که بسیاری از افراد به علت عدم استفاده از محصولات مهمی مانند ضد آفتاب ، آبرسان و مرطوب کننده ، تغذیه بد و یا ژنتیک دچار دهیدراتگی پوست هستند .
افرادی که دچار دهیدراتگی میشوند دچار مشکلات مختلفی مانند ، منافذ باز ، جوش و التهاب ، حالت های از لک شدگی و جای جوش ، تیرگی ، خستگی و افتادگی پوست ، چین و چروک بیش از اندازه و زودتر از موعد و… میشوند که این موارد بر اساس میزان دهیدراتگی پوست ، ژنتیک و سن و سال میتواند متفاوت باشند . اکثر افرادی که دچار دهیدراتگی هستند و مشکلاتی مانند جوش و آکنه و حتی جای جوش دارند مستقیما با بررسی ها و مطالعه ی خود و یا راهنمایی های اشتباه به دنبال اکتیو های پوستی میروند مانند سالیسیلیک اسید ، نیاسینامید ، رتینول و یا پیلینگ و توقع کاهش و رفع جای جوش را دارند .
اما مشکل اینجاست که چون در این افراد مشکل اصلی دهیدراتگی است و این موضوع باعث جوش و اکنه و در نهایت نیز حتی لک های حاصل از جوش میشود دهیدراتگی است ، وقتی از تنها اکتیو های پوستی که تعدادی از انها را مثال زدیم استفاده میکنند و مشکل اصلی که کم آبی و دهیدراتگی پوست ایشان است همچنان پا برجاست مشکل جای جوش نیز رفع نمیشود و اکتیو های پوستی یا تاثییر گزار نخواهند بود و یا نهایت تاثیر خود را نخواهند داشت .
وقتی شما پوستی دهیدراته دارید سد دفاعی پوست شما ضعیف و میزان تولید کلاژن پوست کم و یا نامتعادل است به همین دلیل محصولات مختلف انطور که باید تاثیر نمیگذارند
به همین دلیل بهتر است در این افراد اولویت باید یک روتین پوستی مبتنی بر ابرسانی باشد که پوست از شرایط دهیدراتگی که علت اصلی جوش و اکنه و در نهایت جای جوش در این افراد بود خارج شود .
وقتی که پوست از دهیدراتگی خارج شود بسیاری از مشکلات پوست که مثال زدیم و البته که در این مقاله جوش و اکنه مد نظر ماست ، این مشکلات نیز تا حد زیادی رفع خواهند شد و بعد از مدتی که اگر پوست از این حالت خارج شده و همچنان برخی مشکلات پوستی شدید باشند ، میتوان برای انها از اکتیو های قوی تری استفاده کرد . هر چند که در بسیاری از افراد میتوان در کنار روتین پوستی مبتنی بر ابرسانی اکتیو ها را نیز قرار داد اما میتوان گفت که بدون روتین آبرسانی استفاده از اکتیو ها چندان موثر نخواهند بود .
۳. اشتباهات رایج که باعث ماندن جای جوش میشوند
قبل از پرداختن به درمان‌ها، باید عواملی که باعث بدتر شدن یا ماندگاری جای جوش میشوند را بشناسید و حذف کنید:
- دستکاری جوش‌ها – فشار دادن یا کندن جوش باعث پارگی بافت و التهاب عمیق میشود.
- درمان نکردن به‌موقع آکنه فعال – اگر آکنه کنترل نشود، زخم‌های جدید روی زخم‌های قبلی ایجاد میشود.
- عدم استفاده از ضدآفتاب – تابش خورشید باعث تثبیت رنگ لک‌ها و تیره‌تر شدن جای جوش میشود.
- استفاده بی‌رویه از درمان‌های خانگی اشتباه – ترکیباتی مثل لیمو یا جوش‌شیرین پوست را تحریک کرده و آسیب را عمیق‌تر میکنند.
- استفاده از محصولات نامناسب پوست – پاک‌کننده‌ها یا کرم‌های چرب باعث بسته شدن منافذ و تشدید التهاب میشوند.
۴. روش‌های واقعی درمان جای جوش
حالا می‌رسیم به بخش اصلی و مهم‌ترین قسمت مقاله. درمان جای جوش بسته به نوع و شدت آن متفاوت است. ترکیب روش‌ها معمولاً بهترین نتیجه را می‌دهد. در ادامه، از ساده‌ترین تا تخصصی‌ترین روش‌ها را بررسی می‌کنیم.
الف) درمان‌های خانگی و مراقبتی
این روش‌ها مناسب افرادی هستند که جای جوش‌های سطحی یا لک‌های رنگی دارند.
نباید از آن‌ها انتظار معجزه داشته باشید، ولی اگر درست استفاده شوند، در مرور زمان مؤثرند.
- روغن‌ها و ترکیبات طبیعی ملایم
- روغن درخت چای، آلوئه‌ورا، روغن گل رز یا ویتامین E می‌توانند روند ترمیم را تسریع کنند.
- اما باید در غلظت مناسب و به‌صورت تست‌شده استفاده شوند، نه به شکل خام یا ترکیبی غیرعلمی.
- ماسک‌های خانگی ملایم
- ترکیب عسل و دارچین (ضدالتهاب و ترمیم‌کننده)
- ماست و زردچوبه (روشن‌کننده ملایم)
- اما اگر پوست حساس دارید، از هر ترکیب خانگی بدون مشورت متخصص استفاده نکنید.
- روتین مراقبتی صحیح پوست
- پاکسازی روزانه با شوینده‌ی ملایم ضد آکنه
- استفاده از آبرسان سبک برای ترمیم بافت پوست
- ضدآفتاب با SPF بالا، مخصوص پوست چرب و مستعد آکنه
- لایه‌برداری شیمیایی ملایم هفته‌ای ۱ تا ۲ بار (مثل AHA یا BHA)
ب) درمان‌های دارویی و موضعی
درمان دارویی برای اسکارهای سطحی یا لک‌های پس از التهاب مناسب است.
اما باید بدانید که فقط استفاده منظم و طولانی‌مدت نتیجه می‌دهد.
- کرم‌های حاوی رتینوئید (Retinoids)
- رتینول، ترتینوئین یا آداپالن تولید کلاژن را تحریک و پوست را بازسازی میکنند.
- باید به‌تدریج شروع شود چون ممکن است در ابتدا پوست را خشک یا پوسته‌پوسته کند.
- لایه‌بردارهای شیمیایی
- اسیدهای گلیکولیک، لاکتیک و سالیسیلیک باعث حذف سلول‌های مرده و بهبود بافت پوست میشوند.
- این مواد در درمان لک‌های پس از جوش و ناهمواری سطح پوست مؤثرند.
- کرم‌های روشن‌کننده
- ترکیباتی مثل نیاسینامید، آزلائیک اسید، کوجیک اسید و آربوتین به مرور لک‌های تیره را کمرنگ میکنند.
- محصولات حاوی سیلیکون برای اسکارهای برجسته
- ژل یا چسب سیلیکونی با ایجاد رطوبت در محل زخم، رشد کلاژن اضافی را کنترل می‌کند.
ج) درمان‌های تخصصی در کلینیک
وقتی جای جوش عمیق یا برجسته است، درمان خانگی کافی نیست. در این مرحله باید سراغ روش‌های تخصصی و حرفه‌ای رفت که توسط متخصص پوست انجام میشوند.
- میکرونیدلینگ (Microneedling)
- یکی از مؤثرترین روش‌های درمان اسکارهای فرورفته.
- با ایجاد سوراخ‌های میکروسکوپی در پوست، تولید کلاژن تحریک میشود.
- نیاز به چند جلسه دارد، اما نتایج تدریجی و واقعی دارد.
- ساب‌سیژن (Subcision)
- برای اسکارهای Rolling بسیار مؤثر است.
- در این روش با سوزن مخصوص، بافت فیبری زیر اسکار قطع میشود تا پوست بالا بیاید.
- معمولاً با میکرونیدلینگ یا تزریق فیلر ترکیب میشود.
- لیزر فرکشنال CO₂ یا Er:YAG
- لایه‌برداری عمقی پوست برای صاف کردن سطح آن.
- مؤثرترین روش برای اسکارهای عمیق، ولی گران‌تر و با دوره نقاهت طولانی‌تر.
- فقط باید زیر نظر متخصص انجام شود.
- تزریق فیلر (پرکننده)
- برای فرورفتگی‌های عمیق و محدود کاربرد دارد.
- اثر آن موقت (چند ماه تا یک سال) است و باید تمدید شود.
- درمان اسکارهای برجسته (کلوئیدها)
- تزریق کورتون برای کاهش التهاب و صاف شدن برجستگی
- فریز کردن (کرایوتراپی)
- لیزر یا حتی جراحی در موارد شدید
۵. روش‌های ترکیبی برای نتایج واقعی‌تر
در عمل، هیچ روشی به‌تنهایی معجزه نمی‌کند. بهترین متخصصان همیشه از ترکیب درمان‌ها استفاده میکنند.
به‌عنوان مثال:
- میکرونیدلینگ + مزوتراپی ویتامین C → برای بازسازی و روشن شدن پوست
- ساب‌سیژن + لیزر → برای فرورفتگی‌های عمیق
- رتینوئید + ضدآفتاب + لایه‌بردار ملایم → برای لک‌های سطحی
این ترکیب‌ها با هدف تحریک مداوم بازسازی پوست انجام میشوند تا اسکارها به مرور ناپدید شوند.
۶. پیشگیری از ایجاد جای جوش جدید
حتی اگر بهترین درمان‌ها را انجام دهید، اگر مراقبت نکنید دوباره جای جوش ایجاد میشود. برای پیشگیری:
- درمان آکنه فعال را جدی بگیرید.
- هیچ‌وقت جوش را نترکانید.
- روزانه ضدآفتاب مخصوص پوست چرب استفاده کنید.
- تغذیه متعادل داشته باشید (کاهش قند و لبنیات پرچرب).
- هر شب پوست را تمیز و مرطوب کنید.
- از محصولات غیرکومدون‌زا استفاده کنید.
۷. مراقبت‌های بعد از درمان کلینیکی
بعد از روش‌هایی مثل میکرونیدلینگ یا لیزر، پوست حساس و ملتهب میشود. رعایت این موارد ضروری است:
- استفاده از کرم ترمیم‌کننده سبک
- پرهیز از نور مستقیم خورشید و استفاده مداوم از ضدآفتاب
- عدم استفاده از لایه‌بردار یا رتینوئید تا زمان بهبودی
- نوشیدن آب زیاد برای حفظ رطوبت پوست
۸. نکته پایانی: درمان واقعی یعنی صبر، نظم و انتخاب درست
هیچ درمانی برای جای جوش سریع و معجزه‌آسا نیست. پوست به زمان نیاز دارد تا بازسازی شود.
اگر می‌خواهید به‌صورت واقعی و ماندگار از شر جای جوش خلاص شوید:
- درمان آکنه فعال را قبل از هر چیز کنترل کنید.
- از ترکیب روش‌ها زیر نظر متخصص استفاده کنید.
- از مراقبت روزانه و ضدآفتاب غافل نشوید.
- و مهم‌تر از همه: ثبات و صبر داشته باشید.
نتیجه‌گیری نهایی:
جای جوش، دشمن سرسختی است اما شکست‌ناپذیر نیست. اگر علت و نوع آن را درست تشخیص دهید و از روش‌های علمی و ترکیبی استفاده کنید، پوست میتواند بازسازی شود. بسیاری از کسانی که سال‌ها از جای جوش رنج می‌بردند، امروز با همین روش‌های علمی و مداوم، پوستی صاف و سالم دارند.